Vlaamse bedrijven krijgen hun vacatures steeds moeilijker ingevuld. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) vreest dat die krapte de economische groei in ons land zal afremmen. Zowel het VBO als werkgeversorganisatie Voka roepen dan ook op sterker in te zetten op de activering van werklozen en instrumenten die deze activering kunnen versterken. VDAB moet werklozen effectiever controleren, betere screenen en sneller toeleiden naar vacatures of opleidingen. Er is immers geen gebrek aan mensen, maar wel een gebrek aan arbeidskrachten met de juiste attitude en competenties.
Maar… moeten we tegelijkertijd ook niet durven kijken naar de andere kant van de arbeidsmarkt, met name de vacatures en de daarin gevraagde competenties? Zijn er wel voldoende jobs voor de mensen die we vandaag willen activeren en eigenlijk al jaren nauwelijks aan het werk krijgen, laagdrempelige jobs die – al dan niet via een realistisch leer- of werkervaringstraject – aansluiten bij de mogelijkheden en competenties van deze mensen?
Groeiende verwachtingen
Als we naar de functies in bedrijven kijken, zien we dat deze de laatste jaren steeds ingewikkelder geworden zijn. Deels omdat bedrijven nood hebben aan flexibel inzetbaar personeel om zich staande te houden in de continu veranderende markt. Deels omdat medewerkers meer afwisseling, meer contact met anderen, meer verantwoordelijkheid, meer uitdagend werk verwachten in hun job. Deels omdat technologie steeds vaker onderdeel uitmaakt van het werk, ook van lager gekwalificeerd werk. Uiteraard groeiden ook de functie-eisen hierin mee: werknemers moeten steeds meer voldoen aan hogere opleidingseisen om een functie te kunnen vervullen.
Die evolutie is niet zonder nadelen: werkgevers hebben te maken met veel duur personeel en de vaak moeilijke zoektocht naar werknemers die voldoen aan de hoge functie-eisen; werknemers ervaren hun werk steeds minder werkbaar, wat zich uit in hogere verzuimcijfers en meer burn-out; en er ontstaat er een groeiende groep mensen die voorheen goed kon meedraaien in bedrijven, maar nu niet meer en buiten de arbeidsmarkt komt te staan. Zo telt Vlaanderen vandaag iets meer dan 200.000 mensen die er, ondanks een recordaantal bij VDAB aangemelde vacatures, niet in slagen werk te vinden. Daarbovenop komen nog eens 931.800 Vlamingen tussen 20 en 64 jaar zich niet (langer) actief aanbieden op de arbeidsmarkt. Een deel van hen, zo’n 113.000, zijn mensen die willen werken en beschikbaar zijn, maar toch niet actief zoeken naar een baan omdat ze de hoop hebben opgegeven, niet over de juiste kwalificaties beschikken, geen werk in de nabije omgeving vinden, moeilijkheden hebben met de taal of denken dat ze te jong of te oud zijn.
Anders kijken naar werk
Door de groeiende verwachtingen zijn de onderste sporten van de ladder naar de arbeidsmarkt verdwenen. Voor een deel van de mensen zonder job is dit geen probleem. Mits intensieve begeleiding en opleiding geraken zij nog wel de ladder op. Maar helaas is dat niet voor iedereen het geval. Willen we hen aan het werk krijgen, hebben we nood aan voldoende jobs op hun maat. Jobs die momenteel niet in alle bedrijven voorhanden zijn. Het aanpassen van functies zou in die gevallen meer mogelijkheden kunnen bieden.
Inclusief Job Design speelt in op deze uitdaging. Bij Inclusief Job Design kijken we niet langer naar een functie als een vaststaand ding op zich, maar wel als een verzameling van taken. Hierdoor ontstaan er mogelijkheden om te sleutelen aan werk, medewerkers in de organisatie efficiënter in te zetten en het potentieel van de arbeidsmarkt beter te benutten. Het in kaart brengen van de taken van hoger geschoolde en/of gekwalificeerde medewerkers maakt vaak snel duidelijk dat heel wat taken onder het denk- en werkniveau liggen van deze medewerkers. Een deel van deze taken kan gerust uit mensen hun takenpakket. Een deel van deze taken niet, omdat ze de medewerkers anders zouden hinderen in het werkproces. De eenvoudige taken die uit het takenpakket kunnen, kunnen vervolgens geclusterd worden tot één of meerdere nieuwe functies die prima geschikt zijn voor de mensen die we vandaag graag willen activeren. Het sleutelen aan werk middels Inclusief Job Design laat werkgevers niet alleen toe om het beschikbaar talent beter te benutten. Het is ook economisch interessant voor hen: eenvoudige taken worden uitgevoerd door medewerkers op een lager niveau en dus aan een lagere loonkost.
De praktijk toont dat het kan. Niet alleen in Nederland waar er de voorbije jaren honderden nieuwe jobs op maat van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zijn gecreëerd, maar ook in ons land. Verschillende arbeidsbemiddelaars zijn vandaag, met steun van ESF en de Vlaamse Overheid, aan de slag met Inclusief Job Design in Vlaanderen. Met succes!
Geen of/of maar en/en
Meer mensen aan het werk krijgen vraagt een en/en-aanpak. Het is belangrijk dat er verder ingezet wordt op het activeren, begeleiden en opleiden van de inactieven op onze arbeidsmarkt zodoende ze beter kunnen beantwoorden aan de verwachtingen van werkgevers. Tegelijkertijd moeten we investeren in het creëren – al dan niet middels Inclusief Job Design – van voldoende, laagdrempelige jobs die aansluiten bij de mogelijkheden en competenties van de mensen die we willen activeren.
Meer weten?
Bart Moens
0468 12 06 08