Ken je de fabel van de giraf en de olifant?
Nee?
Wacht, ik vertel je de fabel in het kort*.
De giraf had voor zijn gezin een nieuw huis gebouwd. Een prachtig huis voor giraffen, met hoge plafonds en hoge deuren. Hij was erg blij met het resultaat. Op een dag keek de giraf uit zijn raam. Daar zag hij zijn goede vriend, de olifant. “Hé, er staan nog enkele kamers leeg. Wat zou het fijn zijn als hij hier ook zou wonen”, dacht de giraf. Hij stak zijn hoofd uit het raam en nodigde de olifant uit om binnen te komen. De giraf opende de voordeur en riep: ‘Welkom, Olifant!’ Onmiddellijk stuitten ze op een probleem: nadat de olifant zijn hoofd door de deur had gestoken, zat hij vast. De olifant paste niet door de giraffendeur. De giraf keek bedenkelijk, maar besefte dat hij de ingang toegankelijker moest maken. “Oké”, zei hij, “jammer van mijn mooi huis, maar ik maak graag mijn voordeur breder, zodat je binnen kan.” Hij haalde een paar planken los en de olifant stapte naar binnen.
Nadat ze een tijdje gezellig aan het praten waren, ging de telefoon. “Ik neem dit telefoontje boven,” zei de giraf terwijl hij de trap op liep. “Maak het jezelf gemakkelijk.” De olifant keek om zich heen, zag vers gras op tafel staan en liep er naartoe. Toen hij twee passen had gezet, hoorde hij de vloer kraken. Hij deinsde terug en krabde zich op zijn kop. “Misschien kan ik maar beter naar de giraf boven gaan,” dacht hij en liep de trap op. Maar ook de treden van de trap kraakten enorm onder zijn gewicht. Hij stapte naar achteren, struikelde en viel tegen de muur. Toen de olifant nog onthutst op de grond zat, kwam de giraf beneden. Hij zag meteen het probleem: “Je bent te zwaar voor deze vloer. Dat lossen we op! Hiernaast woont een diëtiste, ze kan je leren hoe je slanker wordt. En de trap is te zwak om je gewicht te dragen. Als je balletlessen volgt, word je net zo lichtvoetig als onze dochter”. De olifant zweeg en verliet het huis van de giraf.
In mijn presentaties over inclusief werkgeven vertel ik deze fabel graag. Telkens moeten de toehoorders lachen om de absurde gedachtegang van de giraf. Van een olifant maak je toch geen lichtvoetige, slanke giraf!
En toch…
In de echte wereld zien we dat veel actoren op onze arbeidsmarkt deze gedachtegang hanteren als het gaat over de activering van werkzoekenden en het invullen van de vele openstaande vacatures. Net zoals in het huis van de giraf staan in heel wat organisaties kamers leeg. Kamers op giraffenmaat. Omdat er daarbuiten nog maar weinig giraffen rondlopen, worden olifanten verzocht om hun intrek te nemen. Niet altijd met het verhoopte resultaat. De olifanten passen vaak niet. Of anders gezegd: wat werkgevers vragen, fit niet met dat wat de nog beschikbare werkzoekenden bieden. Dan maar op zoek naar een oplossing! En die is… tromgeroffel ta ta ta trompetgeschal! De werkzoekenden vragen om te veranderen. Met een opleiding of werkervaringstraject en een goede dosis motivatie wordt hij wel een giraf.
Hoorde ik je nu ook lachen?
Van maakbaarheid naar haalbaarheid
Of de maakbaarheid van de mens al dan niet een mythe is, laat ik voor nu in het midden. Feit is wel dat wij mensen geen kameleons zijn en we ons dus niet zomaar eindeloos kunnen aanpassen aan de context waarin we terecht komen. Uiteraard mogen en moeten we van werkzoekenden verwachten dat zij hun beste beentje voorzetten en waar haalbaar veranderen. Maar de inspanningen hoeven niet alleen van hen te komen. Ook organisaties zelf kunnen actie ondernemen en de werkzoekenden tegemoet treden door de organisatie en het aanwezige werk aan te passen aan de talenten en mogelijkheden van de werkzoekenden. Het anders indelen van bestaand werk speelt daar op in.
Inclusief Job Design
Een mogelijke manier om het werk anders in te delen, is Inclusief Job Design. Deze methodiek kijkt naar de huidige werkprocessen en takenpakketten van de werknemers om deze vervolgens op te splitsen en te hergroeperen naargelang de talenten van het zittend personeel en de nieuwe medewerker met een arbeidshandicap. De geschoolde en meer ervaren medewerkers kunnen zich beter focussen op hun kerntaken. Logistieke, administratieve en organisatorische taken met een repetitieve functie die feitelijk afleiden van hun kerntaken worden samengevoegd tot één of meerdere functies en opnieuw opgenomen in de werkprocessen. Deze functies zijn vervolgens geschikt voor mensen die vandaag moeilijk aan het werk geraken.
Iedereen wint
Het anders inrichten van werk middels Inclusief Job Design helpt een groep werkzoekenden aan het werk die nu langs de kant staat. Tegelijk ontlast de methodiek de zittende medewerkers. En dat is hard nodig: de werkbaarheid van het werk scoort slechter dan ooit, zo blijkt uit de resultaten van de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor 2019 . Minder dan de helft van de Vlaamse werknemers heeft een job die naar eigen zeggen ‘werkbaar’ is. Vooral de werkstress piekt. Voornaamste oorzaak? Inderdaad, de krapte op de arbeidsmarkt. Vacatures raken almaar moeilijker ingevuld, wat leidt tot toenemende werkdruk op de werkvloer. En tot slot wint de werkgever: openstaande vacatures geraken sneller en aan een goedkopere loonkost ingevuld.
Benieuwd of dit ook een oplossing is voor jouw organisatie?
Bart Moens
0468 12 06 08
* vrij vertaald uit het boek ‘Building a House for Diversity’ van R. Roosevelt Thomas